Willy Schuermans
Voorzitter Vzw Oscar Van Rompay
Uit de openingstoespraak, 9 september 2008
Mevrouw de Burgemeester, dames en heren, uit naam van de Raad van Bestuur heet ik u hartelijk welkom in het Huis van Oscar. Met uw aller goedvinden roep ik Oscar er even bij…
*filmfragment uit: Jambers: oud worden… (VRT, 1992)
Sta me toe dat ik nu verder ga met een taalcliché: men zegt wel eens dat achter elke belangrijke man een vrouw staat. Het mag dan een gemeenplaats zijn, op deze plek is het een waarheid zo groot als een huis, zeg maar: zo groot als het huis van Oscar.
Achter en naast Oscar stond, zoals vele aanwezigen hier goed weten, Jeanne van der Wee, zijn echtgenote. Zij heeft geleefd voor Oscar en voor zijn artistieke droom die erin bestond zijn leven te wijden aan teken- en schilderkunst.
Mede dank zij haar kon die droom worden gerealiseerd. In de loop van meer dan 80 jaar kwam een omvangrijk en waardevol artistiek oeuvre tot stand.
U hebt zopas kennis gemaakt met een klein deel ervan.
Zonder Jeannes inzet en toewijding en vooral ook zonder haar patrimoniale bijdrage zou de artistieke droom van Oscar wellicht niet zo mooi zijn geworden en zou dit huis vandaag zeer waarschijnlijk niet worden geopend.
Hoewel dit pand in Lier bekend staat als het huis van Oscar en daarom het huismuseum zo werd gedoopt, is de Raad van Bestuur Jeanne van der Wee niet vergeten.
Het huis van Oscar zal in de dagelijkse praktijk het huis van Jeanne én van Oscar worden. Ere aan wie ere toekomt: zo bewaren wij ook post mortem, de maritale harmonie…
Jeanne overleed op 09 april 1981. Het echtpaar bleef kinderloos. Haar overlijden liet Oscar verweesd achter. Tot zijn overlijden op 30 april 1997, 98 jaar oud, werd hij bijgestaan door zijn trouwe huishoudster Mit Drybooms.
Zoals uit het filmfragment blijkt was Oscar de laatste jaren van zijn leven erg begaan met het inventariseren en bewaren van zijn artistieke nalatenschap en met het zoeken naar een goede formule om zijn patrimonium veilig na te laten en open te stellen voor het publiek. Geen eenvoudige zaak, zoals achteraf is gebleken.
Bij testamentaire beschikking liet Oscar van Rompay het grootste deel van zijn fortuin na aan de vzw Oscar van Rompay, die in 1992 in het leven werd geroepen met de bedoeling zijn artistieke nalatenschap te ontsluiten.
De basismissie van die vzw bestaat erin de kunstenaarwoning te restaureren, het werk van Oscar te bewaren en te beschermen, te onderzoeken en het aan het publiek voor stellen.
Het patrimonium van de vzw Oscar Van Rompay bestaat uit volgende elementen: het woonhuis met belendende tuin, samen ongeveer 2000 historische vierkante meter in het hartje van de stad, een aanpalende woning, meer dan 1000 meestertekeningen, ruim 500 schilderijen, het merendeel ingelijst, meubilair en bibelots, en niet in het minst een aanzienlijk kapitaal.
Met de opbrengst van het kapitaal wordt het grootste deel van de werkingskosten van het museum betaald.
De aanpalende woning werd tot voor kort gebruikt als conciergewoning, maar zal in de nabije toekomst een nieuwe bestemming krijgen die kadert in de werking van het Huis van Oscar.
Het huis van Jeanne en Oscar werd in 1992 een beschermd monument. Terecht, want het bevindt zich op historische grond: in 1611 werd aan de huidige Vredebergstraat een nonnenklooster voor Augustinessen gesticht. Tijdens de Franse Bezetting, in 1797, werd het klooster en de erbij horende school opgeheven.
Het geheel werd als ‘zwartgoed’ te koop aangeboden. De Heyder, een ondernemer van Nederlandse komaf, kocht het en vestigde er begin 19de eeuw de weverij van zijn textielbedrijf. Een staatnaam in de buurt herinnert nog aan deze belangrijke industriële pionier, die enkele jaren na de Belgische omwenteling als orangist op de loop ging en zich in Leiden vestigde.
Het woonhuis van Jeanne en Oscar, een solide burgerwoning, werd rond het midden van de 19de eeuw op die plek gebouwd. Ze kochten het in 1936 van een ver familielid, dat er een lakenhandel dreef.
De tuin van het huis, 1600 vierkante meter groot, is een voorbeeld van een 19de eeuwse stadslochting met fruittuin, moestuin en lusttuin. De tuin werd als ‘levend erfgoed’ in 2003 eveneens beschermd.
Overeenkomstig met de grondbeschikking van het testament, werd in de periode 2003-2007 door de vzw het woonhuis en atelier gerestaureerd, ingericht en elektronisch beveiligd om als expositieruimte te kunnen fungeren voor het teken-en schilderwerk van Oscar.
De tuin zal in de komende jaren verder worden gerestaureerd. Dat betekent niet alleen restauratie van serre, priëel en tuinornamentiek, maar ook restauratie van moestuin, boomgaard en lusttuin. Op termijn zal de tuin herrijzen in een toestand zoals hij er rond 1900 kan hebben uitgezien. Het biologisch patrimonium en de tuinarchitectuur van het Huis van Oscar zal in de toekomst worden gedigitaliseerd en zo voor toekomstige generaties bewaard en beschermd.
Die opdracht zal worden volbracht door een schare professionele medewerkers, in de eerste plaats specialisten van de povinciale tuinbouwschool Pito (gevestigd in Mechelen), tuinexperten en onze ploeg tuinverzorgers.
De Raad van Bestuur heeft in de lente van 2008 voor het huis van Oscar de contouren van een omvattend beleidsplan, conform de missie, goedgekeurd.
In afwachting dat de teksten gelezen kunnen worden op onze website die in opbouw is, vat ik graag de krachtlijnen samen.
Laten we het eerst hebben over de openstelling, dan over de beleidskeuzes.
Vandaag is de eerste fase van de openstelling voltooid.
De benedenverdieping, inclusief de tuin en het grootste gedeelte van de eerste verdieping zijn voortaan voor het publiek toegankelijk. In de nabije toekomst zal de eerste verdieping verder worden ingericht en toegankelijk gemaakt.
Het Huis van Oscar wordt in principe bezocht door groepen van maximaal 15 personen. Individuele bezoekers kunnen zich aanmelden op bepaalde dagen en uren. De toegangsprijs werd vastgesteld op 5 euro, met gebruikelijke kortingen. Op Erfgoeddag en Openmonumentendag opent het museum voor het publiek gratis zijn deuren.
Wat de beleidskeuzes betreft, dames en heren, zal het huis van Oscar zich van meet af aan profileren als een ‘open huis’ en dus een ‘dynamisch museum’.
Inzake openheid moge het van bij de start duidelijk zijn, dat het Huis van Oscar een onafhankelijke privé organisatie is, die politiek én wereldbeschouwelijk ongebonden door het leven gaat.
Vervolgens zal het Huis van Oscar worden uitgebouwd als open artistiek en cultureel trefpunt. Het zal een dynamisch museum worden, dat zich niet insluit binnen zijn muren met een statische collectie en een versteend ‘museaal bioritme’.
Zo voorziet het beleidsplan in een dynamische expositie van de werken van Oscar. De beschikbare expositieruimte laat slechts toe om maximaal een zeventigtal werken te exposeren. Dit is maar een klein deel van de rijke verzameling. Elk jaar op 6 februari, de huwelijksverjaardag van Jeanne en Oscar, die huwden in 1926, zal een deel van de geëxposeerde werken worden vervangen door andere stukken uit de collectie. Op die wijze kan het publiek nieuw werk van de kunstschilder ontdekken.
Bovendien zal elk jaar op 25 augustus, de geboortedag van Oscar, een thematentoonstelling worden ingericht met tekeningen en schilderijen uit het depot. De opening zal worden gekoppeld aan een tuinevenement.
De dynamische aanpak wordt, als gezegd, ook onderlijnd door het cultuurprogramma van het Huis van Oscar.
Het tuinatelier van de kunstenaar, de ruimte waarin we ons nu bevinden, is een geschikte plek om een klein publiek te laten kennis maken met kunst en cultuur die de toets van de kwaliteit kunnen doorstaan: kunstenaars zullen gelegenheid krijgen om hier hun werk te exposeren en om de confrontatie met de kunst van Oscar aan te gaan. Kamermuziekensembles, instrumentale en vocale solisten zullen er avond -en aperitiefconcerten kunnen verzorgen. Ook lezingen en literaire avonden zullen in de programmering hun plaats krijgen.
In de lente van 2009 zal Wim Brioen, klassieke gitarist met internationale reputatie, de spits afbijten.
Het museum bereidt ook publicaties voor. De eerste verschijnt in de lente van 2009. Het is een biografische schets van Oscar Van Rompay van de hand van Gaston Durnez, De Standaard-journalist in ruste, auteur van tal van boeken en schrijver van de onvolprezen biografie van Felix Timmermans, die met zichtbare en nog meer onzichtbare banden met dit huis is verbonden.
Jeanne en Oscar beschikten, zoals u hebt vastgesteld, over een heerlijke tuin. Nadat de bezoekers kennis hebben gemaakt met leven en werk van Oscar kunnen ze even verpozen in onze historische tuin. Die tuin zal ook worden gebruikt voor zomernocturnes, museumrecepties, educatieve projecten en wellicht nog andere tuinactiviteiten.
Tot hier, een kort overzicht, mevrouw de Burgemeester, dames en heren, van onze missie en onze plannen.
Onze onderneming wordt duurzaam gesteund door partners uit de financiële, commerciële -en onderwijswereld. Samen met het Beschermcomité en onze vereniging ‘De Vrienden van het Huis van Oscar’, staan zij mee garant voor de uitbouw en de bloei van ons museum.
Wij zijn er stellig van overtuigd, dames en heren, dat wij met het huis van Oscar, zoniet het mooiste museum, dan toch een van de mooiste van Lier uitbouwen of anders gezegd, dat we in Lier vast en zeker een Oscar verdienen.
Uit naam van de Raad van Bestuur dank ik Jeanne en Oscar voor hun buitengewone nalatenschap aan de Lierse bevolking.
Willy Schuermans
Voorzitter Vzw Oscar Van Rompay